Het Albertinumgenootschap organiseert elk jaar drie cycli van lezingen en
De lezingen zijn gerangschikt aan de hand van thema’s, waarbij er vier lezingen per thema worden gegeven.
Per jaar zijn er drie lezingencycli, bij voorkeur uit de volgende drie categorieen:
- Mystiek, spiritualiteit, geloof, ‘God’
- Ethiek, sociale psychologie, existentiele thema’s
- Cultuur, politiek/economie, maatschappelijke thema’s
Daarnaast wordt één aparte lezing gehouden: de Eckhartlezing >>, die jaarlijks in april/mei gehouden wordt.
Voor INFORMATIE over de huidige, toekomstige en gehouden LEZINGEN-CYCLI klik hiernaast in de rechterzijbalk.
LEZINGENCYCLUS NOVEMBER 2021 / MAART 2022:
“IDENTITEIT”
Identiteit in het geding
Wie en wat ben ik? Wie en wat zijn wij? De vraag naar ieders individuele en onze collectieve identiteit staat de laatste tijd weer volop in de belangstelling.
Een belangrijke vraag daarbij is waardoor iemands identiteit wordt bepaald. Is dat door nationaliteit, man- of vrouw-zijn, seksuele voorkeur, huidskleur, culturele achtergrond, religie? Vaak bestaat iemands identiteit uit een samenstel van al deze factoren en soms is zij ook nogal vloeibaar. Denk maar eens aan de discussie over gender (‘lhbtiq+’). Feit is ook dat mensen zichzelf en anderen gemakkelijk allerlei identiteitsbepalende kenmerken toeschrijven. Wij zeggen dan: ik ben (jij bent) autochtoon of allochtoon, hetero of homo, moslim of christen enzovoort. Sluiten we onszelf en elkaar daarmee op in een keurslijf of vormt het benadrukken van de eigen identiteit een uitgangspunt voor emancipatie? In hoeverre verschillen onze identiteiten van elkaar en wat hebben wij als mensen met elkaar gemeen? Leidt het al te zeer benadrukken van identiteitsverschillen niet gemakkelijk tot polarisatie en conflicten in onze pluriforme samenleving? Vanuit vier verschillende invalshoeken zal in deze lezingencyclus het vraagstuk van de identiteit worden benaderd: de invalshoek van het psychisch-lichamelijke; die van het religieuze, in het bijzonder christelijke; die van gender; en ten slotte die van de politiek.
Lezingen:
Wat ben ik? De persoon als ik-zegger en als jij-zegger
Datum: 04 november 2021:
Spreker: Dr. Monica Meijsing,
Faculteit Filosofie, Tilburg Universiteit
Besta je zelf eigenlijk wel buiten je bewustzijn? Je kunt die vraag zowel met “nee natuurlijk niet” als met “ja natuurlijk” beantwoorden. Het eerste antwoord heeft cartesiaanse wortels (denk maar aan het bekende: ik denk, dus ik ben van Descartes). Het is verbonden met een perspectief van de eerste persoon, een ik-perspectief. Het tweede is meer verwant met wat in de metafysica realisme wordt genoemd, een derde persoonsperspectief zoals hij/zij. In deze voordracht zal ik beide antwoorden kort bespreken. Daarna kom ik met een voorstel tot een persoonsbegrip dat vooral te maken heeft met een tweede-persoonsperspectief (de mens als jij-zegger). Tot slot zal ik twee problemen met deze opvatting van persoon-zijn bespreken.
“Niet ik, maar Christus” Op zoek naar een christelijke identiteit
Datum: 11 november 2021:
Spreker: Patrick Chatelion-Counet,
emeritus hoogleraar Bijbel in de Nederlandse cultuur aan de Universiteit van Amsterdam
Bestaat er zoiets als een ‘christelijke identiteit’? Paulus zegt in zijn brief aan de christenen van Galaten: “Ik leef niet meer. Christus leeft in mij”. Paulus denkt als eerste na wat het betekent jezelf als christen (christianos) neer te zetten. Hij vindt dat er meer mogelijk is dan niet, dat er meer open ligt dan vaststaat, dat er meer onzeker is dan zeker. In de kern komt hij dichtbij de notie: vóór alles is er de liefde. Hoe verhoudt zich dit tot de doorgaans meer leerstellige benadering van christendom en christen zijn?
(Na een onderbreking in 2021 van de cyclus “Identiteit” door het coronavirus is de cyclus in 2022 hervat):
Identiteit in transformatie: geloof en (trans)gender in Nederland
Datum: 17 maart 2022:
Spreker: Mariecke van den Berg,
Bijzonder hoogleraar feminisme en christendom aan de Radboud Universiteit
Gender en (homo)seksualiteit vormen in Nederland belangrijke identity markers. Of je progressief of behoudend bent, religieus of seculier, wordt onder andere afgemeten aan je opvattingen over deze twee onderwerpen. Dat heeft al tot enkele stevige maatschappelijke debatten geleid: bijvoorbeeld over weigerambtenaren, over uitspraken van de Paus en over de vraag of reformatorische middelbare scholen een veilige omgeving zijn voor LHBT-leerlingen. Waarom zijn nu juist gender en seksualiteit zo belangrijk voor mensen? Wat staat er allemaal op het spel? In deze lezing worden deze vragen verkend aan de hand van de toegenomen zichtbaarheid van de transgender personen in de Nederlandse samenleving en in de kerk.
Politiek en identiteit
Datum: 24 maart 2022:
Spreker: Dr. Theo de Wit,
universitair docent sociaal politieke filosofie, Theologische Faculteit Tilburg
Gezien de geopolitieke situatie sinds de oorlog tegen Oekraïne heeft Theo de Wit een andere (dan aangegeven in de folder “Identiteit”) , meer onmiddellijk actuele, voordracht gehouden, over de vraag:
Kunnen wij ons een post-heroïsche samenleving veroorloven? Over daders en slachtoffers.
TOELICHTING:
Na de Zeitenwende van Poetins oorlog: is een post-heroïsche samenleving wel mogelijk?
De oorlog in Oekraïne roept serieuze vragen op over het zelfbeeld van landen als Duitsland en Nederland als post-heroïsche, zelfs post-nationale samenlevingen. In zo’n samenleving krijgt niet de heldhaftige soldaat en zijn zelfoffer, maar het slachtoffer de nodige maatschappelijke erkenning en ondersteuning. Bewondering hebben wij hoogstens voor de ‘helden van de terugtocht’, machthebbers die beseffen dat hun tijd geweest is zoals Gorbatsjov of F.J. de Klerk. Mensen zijn bovendien niet heldhaftig van aard, stelde Levinas vast, vandaar ook tragikomische verschijnselen als de held op sokken in diverse varianten. Daarom moeten we volgens Levinas sterke instituties koesteren die ons beschermen tegen ons gebrek aan echte moed. Maar wat als ook rechtstaten ontaarden?
In post-heroïsche samenlevingen zijn het slachtoffers van allerlei aard die op onze sympathie kunnen rekenen, volgens socioloog Hans Boutellier hangen wij na het einde van de grote verhalen een ‘victimaal liberalisme’ aan. Een slachtoffer-gerichte samenleving heeft echter belangrijke schaduwzijden. Zo kunnen gedetineerden op weinig mededogen meer rekenen; het populaire ‘believe the victims’ maakt ook de weg vrij voor het veroordelen van onschuldigen; oorlogshandelingen van onze kant moeten worden verpakt in welzijnsjargon; en soldaten die sterven in onze ‘opbouw’- en ‘vredesmissies’ hebben toch zelf voor dit ‘beroepsrisico’ gekozen? Ten slotte heeft onze slachtoffer-gefixeerde samenleving nauwelijks nog toegang tot ons eigen daderschap in heden en verleden: wat ons opvalt aan onze voorouders is voornamelijk hun wreedheid en intolerantie.
Tegen de achtergrond van de Zeitenwende die de nieuwe oorlog in Europa betekent klinken enkele stellingen van de beroemd-beruchte Duitse politiek denker Carl Schmitt plotseling minder absurd en achterhaald: om onze levenswijze te verdedigen zijn ook moderne mensen bereid te sterven en te doden. Deze eis tot deze bereidheid is inmiddels ook allang geen monopolie van de staat meer, vandaag vragen strijd- en terreurgroepen van allerlei slag het offer van het leven. De wake up call van de meest recente oorlog vraagt volgens de spreker vooral een versterking van de samenleving en het burgerschap, inclusief zijn heroïsche dimensies.
